Ĺťeromski S. Trylogia nadmorska

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

a drugim j� wnet wypuSci�a. Nic w tym nie dostrzeg�a ciekawego.
Suszy�a z�by do m�odego Pruszaka i chichota�a z nim o czymS tam ich w�asnym.
Stary b�ysn�� rozz�oszczon� xrenic� i zacich� wynioSle. Wiedzia� przecie, co mówi i do kogo.
Chcia� uczy� tych oto m�odych walki z diab�em, jak sam z nim mocowa� si� za �ycia. Ma�o�
to Z�y wyla� na drogi jego dawne z�oSci i zdrady! Ile� to krzywd zada�! Kto móg� zliczy�
straszne podst�py i zn�canie si� Sm�tka, gdy si� nie spodzie� - uderzenia pi�Sci� mi�dzy oczy
w godzinie przecudnych wzrusze� - krwawe zapasy, n�kania, przyduszenia, podbicia kolan,
osaczenia tak przemySlne, i� tylko �aska Boga mog�a z obie�y tych wybawi�.
Wspomina�. Wspomina� wszystko. Uszed� w swój Swiat i zapomnia�, �e s� obok niego dzie-
ci, wnuczka, s�udzy, otroki, parobcy i dziewczyny. Widzia� smugi krwawych bojów swych,
szturmy kuszami machin i m�otem nieul�k�ym pod os�on� matki-tarczy w krainie pruskich
apostatów i pogan, w che�mi�skiej ziemi. Jako sny sun�y przed nim nakielskie i sartawickie
dzie�a, szata�skie poczynania Zakonu. A gdy wspomnieniem dociera� do m�odych, Swianto-
po�kowych dni, znowu d�o� jego maca�a po lewym boku, a nie znalaz�szy szuka�a za pasem
r�kojeSci.
Oto widzenie drugiej wojny krzy�ackiej: Swiantopo�k straci� Nak�o, a marsza�ek prowincji
pruskiej Teodoryk von Bernheim pustoszy Kaszuby a� do Pucka. Ksi�� pan mi�oSciwy tu
w tych Scianach ojcowych nad wod� PiaSnicy szuka snu i schronienia. Przep�ywa�y w pami�-
ci s�awne pora�enia mistrza prowincji Berlewina, gdy w zwi�zku z powsta�cami sudawskimi
wojsko pomorskie wyci�o Krzy�aków w pie� i trupami ich zas�a�o pola. Ile� bojów, ile noc-
nych podejS�, Wis�� na czó�nie pod krzy�acki Toru�, pod krzy�ackie Che�mno! W pogo�
wieczn� za nimi, po tropach ksi�cia Mestwina, którego jak szatany wydzieraj� z r�k ojcu
i wodz� omamem z miejsca na miejsce! Pora�ki, ucieczki, ucieczki b�otem i lasem, spanie
w Sniegu, w wiklach, w szuwarze. NapaSci nocne, podejScia ranne, czyhanie w wid�ach No-
gatu na statki ich, ci�gnione w stron� Elbl�ga i Balgi. Uczta owa nocna w ziemia�skim pod
Kwidzynem domu, noc radosna w lasach, wSród Spiewów, pijatyki, rozpasania i drwin z owe-
go tchórza, co si� wci�� Krzy�aków l�ka� i wsz�dzie ich widzia�. AliSci - rozwieraj� si� drzwi
i czarne knechty w oknach wywalanych m�otem! Ej, ty walko pot�na! A owe� bitwy na
�odziach z Fryderykiem von Wiede...
Wspomnia� Smier� ksi�cia i dzieje Mestwinowe. Owia�o go ciep�o radoSci, gdy patrza� na
zast�p Polochów z pozna�skim ksi�ciem przebiegaj�cy te drogi. A potem wieS� o Rogoxnie...
Wnet w drzemaniu pr�dkim wszystko zm�tnia�o. Przygas�o. Nie umia�by teraz powiedzie�,
czy to sen o owym wielkim polskim królu, co tu z pradziadem przyszed� ku morzu, czy to
82
widzenie prawdy prze�ytej. Gdy si� ockn��, sam ju� by� pod lipami. Rozbiegli si� do roboty
wszyscy. Wida� by�o, jak dwaj m�odzi, brataniec i ten z Gda�ska przyb��da, we dwie pary
koni orz� pochy�� niw�. Jeszcze tu na pó�nocy - cho� maj sta� w pe�ni - ziemia by�a ch�odna.
Ledwo-ledwo niedawny zamróz z niej wytchn��. Skiby pod soch� wyrobion� z kl�ka jesiono-
wego, okut� �elazem klepanym, odk�ada�y si� na bok ciemne i lSni�ce z wilgoci. Ostre trzó-
s�o kraja�o zesz�oroczn� calizn� starego Scierniska. Powa�ne wrony kroczy�y za ka�dym z ora-
czów, a warble, przyjaciele strzechy, stadem sfruwa�y z ga��zi lipowych dla wydziobywania
p�draków. Zagony dymi�ce si� pod s�o�cem odk�ada�y si� d�ugimi pasami, smuga za smug�,
zni�aj�c si� w stron� jeziora.
Na ten widok najistotniejsze wzruszenie ogarn�o starca. Uczu� w g��bi duszy swej szcz�Sli-
woS� spokoju. Kocha� prac� na roli. Mi�owa� j� bardziej ni� s�aw� wojenn�, ni� zwyci�stwo
i tryumf. Nie ba� si� wcale, i� wkrótce nadejdzie ów poranek, kiedy mu si� oczy ze snu nie
odemkn�, kiedy nie b�dzie ju� widzia� ani tych d�ugich, brunatnych zagonów, ani m�odych,
�ó�tawych liSci olchy nad wod�, ani wielkiej g�adzizny jeziora. Wiedzia� na pewno, i� ów sen
b�dzie dobrem najwy�szym, czymS jeszcze lepszym ni� spokój chwili obecnej. Odst�pi�
wówczas od starego cia�a troski i trwogi, niemoce i strachy, poszturchni�cia i upadki, n�dzni
poganiacze starego serca i krwi zleniwia�ej.
Ale nim owa chwila wieczna mia�a nast�pi�, Wyszka cieszy� si� wszystkim, co widzia� oczy-
ma, tym bardziej nienasycenie, im mniej mu dni zostawa�o do ostatniej uczty �ywota. Brzmia-
�y w nim - nie w uchu, lecz w g��bi duszy - g�osy dzieci. Nie tych, które dziS s� jako doros�e
osoby - �ywych g�osy istotne - lecz okrzyki i wo�ania tamtych ma�ych, co ich ju� wcale nie
ma. Rmia�y si� w nim chichotem najradoSniejszym niewinne dziewczyneczki, anio�y za ma�e
ludki poprzebierane, do których szatan �adnej jeszcze nie ma racji i prawa. Zanadto jeszcze
przeczyste s� w sobie, �eby w nich coS dla siebie odnalaz�. Igraj� na brzegu jeziora, k�pi� si� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki