Muzyka w Ĺwiecie staroĹźytnym

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

kategoriach liczbowych odpowiadaj�cych proporcjom muzycznym, na których, opiera� si� strój
dxwi�kowy. Planety, poruszaj�c si� po niebie, mia�y wydawa� dxwi�ki tworz�ce doskona��
harmoni�, któr� rozbrzmiewa� ca�y Kosmos. Doktryn� t� okreSlono jako harmoni� sfer.
Na podobnych podstawach oparta by�a teoria etosu, wed�ug której muzyka jako jeden z
elementów Kosmosu SciSle z innymi, mog�a mie� wp�yw na zmian� stanów psychofizycznych
cz�owieka. OkreSlony rodzaj muzyki móg� wywo�ywa� lub likwidowa� takie odczucia jak strach,
gniew, �agodzi� ból itp.
22
IV. EGIPT
1. HISTORIA
Dzieje staro�ytnego Egiptu obejmuj� okres od IV tysi�clecia p.n.e. do VII w. p.n.e. W epoce
przeddynastycznej istnia�o pocz�tkowo wiele niezale�nych pa�stewek, które z czasem po��czy�y
si� w dwa wi�ksze pa�stwa: Dolny Egipt w delcie Nilu oraz Górny Egipt w Dolinie Nilu do I
katarakty. Oba pa�stwa zosta�y zjednoczone oko�o 2850 r. p.n.e. Od tego momentu rozpocz�� si�
w historii Egiptu okres dynastyczny. Tradycyjnie dzieli si� go na 31 dynastii i wyodr�bnia epok�
Starego, Rredniego i Nowego Pa�stwa, po której stopniowo zaznacza� si� upadek polityczny
Egiptu i wzrost obcych wp�ywów.
Stare Pa�stwo (dynastia I-X, oko�o 2850-2052 r. p.n.e.) funkcjonowa�o w oparciu o siln�
w�adz� faraonów uwa�anych pocz�tkowo za bogów, a od IV dynastii za synów boga Ra (Re)
Znaczny udzia� w kierowaniu, pa�stwem mieli kap�ani, co spowodowane by�o nie tylko
charakterem wierze� Egipcjan, ale tak�e zdominowaniem przez kap�anów nauki i medycyny.
Nauka osi�gn�a ju� wówczas bardzo wysoki poziom rozwoju. Wspaniale rozkwita�a sztuka,
zwi�zana g�ównie z monumentalnymi zespo�ami grobowymi b�d�cymi wyrazem wiecznej
trwa�oSci w�adców egipskich .
Od pocz�tku panowania VII dynastii nasila�y si�, walki wewn�trzne i procesy
rozwarstwienia kraju. Ponowne zjednoczenie Egiptu w 2052 r. p.n.e. zapocz�tkowa�o epok�
Rredniego Pa�stwa (dynastia XI-XVII; oko�o 2050-1570 r. p.n.e.). Aktywna polityka zagraniczna,
rozwój handlu, a przede wszystkim podbój Nubii (do III katarakty Nilu), posiadaj�cej bogate
z�o�a z�ota, przyczyni�a si� do wzrostu pot�gi pa�stwa. Ponowne os�abienie Egiptu przypad�o na
czasy panowania dynastii XIII i XIV (1778-1680 r. p.n.e.). Nast�pi� wówczas rozpad na wiele
ma�ych pa�stewek, których s�aboS� sprzyja�a najazdom obcych plemion. Zachodnioazjatyccy
Hyksosi utrwalili swe panowanie w Dolnym Egipcie, rz�dz�c nim przez 100 lat jako dynastia XV
i XVI (l670-1570 r. p.n.e.).
Za�o�yciel XVIII dynastii, Amazis I, pokona� najexdxców, ponownie zjednoczy� kraj,
zapocz�tkowuj�c er� Nowego Pa�stwa (dynastia XVIII-XX; oko�o 1570-1085 p.n.e.). Si�y
politycznej ówczesnego Egiptu dowodzi ekspansja terytorialna: uzale�nienie Palestyny, Syrii,
pa�stwa Mitanii Nubii, a� po IV katarakt� Nilu. RównoczeSnie jednak narasta�y konflikty
wewn�trzne spowodowane przede wszystkim sprzeciwem faraonów wobec wzrastaj�cej pot�dze
kap�anów. Doprowadzi�y one do reformy religijnej wprowadzenia kultu monoteistycznego,
znacznie ograniczaj�cego w�adz� kap�anów. Reforma by�a dzie�em faraona Amenhotepa IV
Echnatona i przetrwa�a zaledwie czasy jego panowania (oko�o 1377-1358 p.n.e.). Jego nast�pca,
Tutanchamon, powróci� do dawnej religii przywracaj�c przywileje stanowi kap�a�skiemu.
Dowodem ich si�y by�o zagarni�cie po Smierci Ramzesa XI tronu faraona przez Herhora,
arcykap�ana boga Amona (1085 r. p.n.e.).
Od po�owy X w. p.n.e. w Egipcie zacz�o si� panowanie dynastii obcego pochodzenia:
libijskiej, nubijskiej, saickiej. Stopniowo zbli�a� si� upadek, polityczny kraju. W latach 671-663
p.n.e. pa�stwo znalaz�o si� przejSciowo pod panowaniem Asyrii, od roku 525 p.n.e. sta�o si�
prowincj� persk�, a w roku 332 p.n.e. prowincj� imperium Aleksandra Wielkiego. W latach
305-30 p.n.e. pod panowaniem egipskich Ptolemeuszów Egipt funkcjonowa� jako wzgl�dnie
niezale�ne pa�stwo hellenistyczne. Nast�pi� wówczas wielki rozkwit nauki i sztuki a Aleksandria
sta�a si� centrum kulturalnym ówczesnego Swiata hellenistycznego.Od 30 r. p.n.e. Egipt sta� si�
prowincj� rzymsk�, a po podziale administracyjnym Cesarstwa Rzymskiego w 395 r. n.e. znalaz�
23
si� w granicach Cesarstwa Bizantyjskiego. W latach 639-641 Egipt zosta� podbity przez Arabów.
2. KULTURA
Sztuka staro�ytnego Egiptu pozostawa�a pod przemo�nym wp�ywem wierze� religijnych,
zw�aszcza tych, które dotyczy�y wiary w �ycie pozagrobowe. Rwiadectwem tego jest wielka
mnogoS� dzie� sztuk plastycznych i literackich. Do wa�niejszych przyk�adów literatury zwi�zanej
z kultem poSmiertnym nale�� Teksty Piramid (III-V dynastia) wykute na Scianach pomieszcze�
grobowych, Teksty Sarkofagów (XI-XVII dynastia) wypisane na wewn�trznych Scianach
drewnianych trumien, Ksi�ga Umar�ych (Nowe Pa�stwo) teksty zapisane na zwojach papirusów
i wk�adane do grobu.
Szczególne znaczenie dla kultury muzycznej maj� PieSni Izydy i Neftydy wykonywane
prawdopodobnie podczas uroczystoSci zwi�zanych z kultem Ozyrysa, w�adcy Pa�stwa Umar�ych,
czczonego tak�e jako boga cyklicznie zamieraj�cej i odradzaj�cej si� przyrody. Ozyrysa
uznawano za jedno z najpot�niejszych bóstw, a Swi�ta ku jego czci nale�a�y do najwa�niejszych.
Inaugurowane by�y uroczyst� procesj�, podczas której odgrywano misterium o Smierci i
zmartwychwstaniu Ozyrysa po��czone z muzyk�, Spiewem, ta�cami.
Znaczenie Ozyrysa jako boga Krainy Zmar�ych wynika�o z g��bokiego zainteresowania
Egipcjan problemami eschatologicznymi. Powszechna by�a wiara, i� ludzie w poSmiertnym
bytowaniu odradzaj� si� do wiecznego �ycia, zaS specjalnie uprzywilejowani faraonowie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki