[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zmniejszeniu, przy czym dotyczyło to zarówno surowców i towarów
niskoprzetworzonych, jak i wyrobów wysokoprzetworzonych (przemysł
chemiczny, meblarski, lekki).
Po stronie importu, który w latach 1998 i 1999 zmniejszył się o 162 mln
USD (0,5%), odnotowujemy zmniejszenie jego udziału w imporcie ogółem
w większości grup towarowych, z wyjątkiem wyrobów przemysłu
chemicznego, których import wzrósł o 473 min USD (o 8,3%), Największy
udział we wzroście importu przypadł na tworzywa sztuczne i wyroby z nich
(362 mln USD) oraz produkty farmaceutyczne. Równocześnie zmniejszył się
import z UE takich grup produktów chemicznych jak kosmetyki, kleje
26
J. Saryusz-Wolski Droga niełatwa wybór świadomy , Wspólnoty Europejskie, Biuletyn
Informacyjny, IKiCHZ, Warszawa nr 11/2000, s. 17.
44
i enzymy, co można wiązać z rozwojem ich produkcji w kraju.
Deficytowość obrotów wyrobami chemicznymi z krajami UE, mierzona
relacją deficytu do eksportu, aczkolwiek w roku 1998 i 1999 uległa pewnej
poprawie, zmniejszając się z 317,6% do 266,1%, pozostaje nadal 11-krowie
wyższa od deficytowości obrotów ogółem, gdzie wynosi 23,5%. Sam zaś
deficyt obrotów wyrobami przemysłu chemicznego z U E wynoszący 4.495
mln USD stanowił 76,5% wielkości łącznego deficytu występującego
w obrotach między Polską a UE27.
Na wzrost ogólnego deficytu wymiany handlowej z zagranicą w drugiej
połowie lat dziewięćdziesiątych złożyły się niekorzystne zmiany bilansów
obrotów niemal we wszystkich grupach towarowych.
Spośród dziesięciu grup towarowych jedynie w pięciu odnotowano
wzrost eksportu, a mianowicie28:
" wyroby elektromaszynowe - wzrost o 43,7% (po uwzględnieniu
korekty w odniesieniu do eksportu statków - wzrost o 27,8%),
" wyroby ceramiczne - wzrost o 16,7%,
" drewno i wyroby drzewno - papiernicze - wzrost o 10,3%,
" wyroby przemysłu lekkiego - wzrost o 7,8%,
" skóry surowe, wyprawione, skóry futerkowe i wyroby - wzrost o 6,2%,
Eksport w powyższych grupach stanowił w roku ubiegłym niewiele
ponad połowę (52%) ogólnej wartości eksportu.
Spadek eksportu odnotowano w grupach:
" produktów mineralnych (głównie węgiel) 12,0%
" towarów rolno - spożywczych 5,3%
" wyrobów metalurgicznych (głównie stal i miedz) 4,0%
" produkty chemiczne i tworzywa sztuczne 1,2%
" pozostałe towary przemysłowe 1,1%
Wśród wyraznie negatywnych zmian w eksporcie należy wskazać na
następujące:
27
Ibid., 73.
28
S. Jaworski, Unia Europejska, Hubertus, Warszawa, styczeń 2000 s. 71.
45
" Odwrócenie tendencji wzrostowej w eksporcie towarów rolno
spożywczych. Po okresie wzrostu w latach 1996 - 97, odpowiednio
o 10% i 19,6% nastąpił spadek eksportu.
" Podobna sytuacja wystąpiła w eksporcie produktów chemicznych,
gdzie wzrósł on o 9,3% w roku 1996 i o 8,5% w roku 1997.
" Po okresowym wzroście eksportu wyrobów metalurgicznych w roku
1997 (o ponad 8%), w roku ubiegłym, podobnie jak przed dwoma laty,
nastąpił powrót do tendencji spadkowej.
" Wyrazne spowolnienie tempa wzrostu eksportu w podgrupie różnych
wyrobów gotowych (głównie mebli) z 21% w roku 1996 do 11%
w roku 1997 i 7,7% w roku ubiegłym. Wyroby te były dotychczas
uważane za bardzo obiecującą pozycję w polskim eksporcie.
Na tym tle na podkreślenie mogłoby zasługiwać relatywnie wysokie
tempo wzrostu eksportu wyrobów elektromaszynowych. Należy go jednak
rozpatrywać w kontekście zasygnalizowanych wcześniej zmian
metodologicznych i korekty w eksporcie statków, co zrzutowało na
podwyższenie dynamiki eksportu w tej grupie aż o 27 pkt. Przedstawiona
wyżej sytuacja w eksporcie może upoważniać do wniosku, że w ciągu
minionych trzech lat, a zwłaszcza w ubiegłym roku nastąpiło poważne
stępienie i tak już niewyraznego profilu eksportowego polskiej gospodarki.
W rezultacie, coraz trudniej jest mówić o silnych i stabilnych pozycjach
towarowych w polskim eksporcie. Słabnącej pozycji surowców
i półfabrykatów - w wyniku koniecznego ograniczenia wydobycia (węgiel,
siarka) lub niekorzystnej koniunktury (miedz, wyroby metalurgiczne), nie
towarzyszy, chociażby ekwiwalentny, wzrost eksportu towarów
przetworzonych. Za wyjątkiem grupy produktów mineralnych (stanowiącej
6,2% importu ogółem), gdzie odnotowano spadek importu (o 17,6%),
w głównej mierze w wyniku poważnego spadku cen ropy, oraz grupy skór
surowych - mającej znikomy udział w ogólnym imporcie (0,9%), we
wszystkich pozostałych grupach towarowych odnotowano wyrazny wzrost
46
importu. Tempo tego wzrostu, rozpatrywane na tle tempa wzrostu eksportu
było szczególnie wysokie w następujących grupach towarowych:
" wyroby metalurgiczne - gdzie wzrost importu (o 25%) był o ponad 29
pkt. wyższy niż w eksporcie (spadek o 4,0%),
" produkty chemiczne - gdzie wzrost importu (o 9,8%) był o 11,0 pkt.
wyższy niż w eksporcie (spadek o 1,2%),
" pozostałe wyroby przemysłowe - gdzie wzrost importu o 17% jest
wyższy o ponad 18 pkt. niż w eksporcie (spadek o 1,1%),
" produkty rolno - spożywcze - gdzie wzrost importu o 2,6% jest o 8 pkt
szybszy niż w eksporcie (spadek o 5,3%).
Na tym tle można uznać za względnie pozytywny fakt relatywnie
wysokiej dynamiki eksportu w grupie wyrobów elektromaszynowych, gdzie
po uwzględnieniu wyższej sygnalizowanych korekt należy odnotować
zrównanie się dynamiki wzrostu eksportu i importu. Zjawisko to przy bardzo
[ Pobierz całość w formacie PDF ]